Bolt Kullanımı Konusunda Derneğimizin Görüşleri

01/11/2007

ORDOS Yönetim Kurulu

Türkiye dağlarında bolt kullanımı ve spor rotalar konusunda derneğimizin görüşleri aşağıdaki maddelerde özetlenmeye çalışılmıştır.

1. Bolt kullanımı konusu ve spor tırmanış dağcılık kültürümüz ile birlikte topyekün bir değerlendirme gerektirmektedir. Spor tırmanış, yarım yüzyıllık ülkemiz dağcılığının son 10 yılda tanıştığı yeni bir alandır. Dağcılığımızı bugüne kadar getiren birikim, bu yeni alanla birlikte 'başkalaşmıştır'. Spor tırmanış dağcılığımıza kendi dili ve kültürü ile yerleşmiştir. Daha hızlı gelişilebilen, daha hızlı planlanabilen, daha konforlu, daha eziyetsiz bir alandır. Sportif yanı ağır bastığı için ilke ve etiklerden çok, kurallara dayalıdır. Öte yandan spor branşlar içinde yerini tam olarak oturtamadığı için de hala Türkiye dağcılık camiasınındır. Tartışmalar, ortada görünen teknik gerekçeler ardında, dağcılığımızın kültür ve dil değişiminin de sonucudur. Geleneksel dağcılık kültürümüzün, genç branşla gelen 'yeni dağcılık' ile gerilimidir bu. Spor tırmanış, dağcılıktan tümü ile ayrışana kadar bu gerilimin değişik düzeylerde kendisini göstermesi beklenmelidir. Çözüm, yeninin alanının daraltılması ya da reddi olamaz. Ancak dağcılık geleneğimizin entellektüel birikiminin yüzeyselleştirilmesi, dilinin yozlaşması da kabul edilemez.
2. Boltlu rota açılmasının topyekun reddi dağcılığımızın gelişimini engelleyecektir, kısırlaştıracaktır. Türkiye dağcılığı zevkli ve geliştirici spor tırmanış olanağından yoksun bırakılmamalıdır. Yapılması gereken, ülkemizde spor tırmanışın kurallarını, kültürünü ve görgüsünü sağlıklı yerleştirmektir. Rota boltlanmasında, boltlayanın kişisel motivasyonundan daha çok, rotayı tırmanacak diğerleri önemsenmelidir. Spor tırmanışın sunduğu geliştirici antrenman olanağı öne çıkartılmalı ve gelişmenin başlangıcının aşağı seviyeler olduğu gerçeği gözden kaçırılmamalıdır. Geçmişten gelen paylaşımcı dağcılık kültürümüz çok yüksek derecelerin yanında makul başlangıç düzeyi rotaların açılmasını da bir sorumluluk gereği olarak görmelidir. Böylelikle, hem teknik bir çözüme ulaşılabilir, hem de Türkiye'nin 'alpinist' leri ve Türkiye'nin 'spor tırmanıcıları' aynı ortak kültürün, sadece tırmanış tercihleri değişik parçaları haline gelirler.
3. Bolt kullanımına ilişkin düzenlemeleri önceleyecek şey, Türkiye'deki tırmanış bölgelerinin haritalanmasını, rota özelliklerinin derlenmesini içeren bir belgeleme çalışmasıdır.Yapılan çalışmaların ağırlık kazanması ve amacına ulaşması bir otorite gerektirir. Bu otorite bir kurul biçiminde tanımlanmalıdır. Kurul, tespit edilmiş hatların ip boyu, yaklaşık zorluk derecesi, tahmini tamamlanma süresinin belirtileceği merkezi bir 'Türkiye rota potansiyeli listesi' üretmelidir. Böylelikle, Türkiye dağlarının ve tırmanış bahçelerinin boltlu ve boltlanabilir rota envanterinin oluşturulması ve bir merkezde toplanması sağlanmış olacaktır. Bu kurulun bir diğer görevi rota açılması sırasında uyulması gereken kuralları belirlemek olacaktır. Bu konuda TDF'nin göreve çağrılması gereklidir. Yeterli teknik yetenek, deneyim ve temsil gücüne sahip kişileri bir araya getirme ve bu kurulu oluşturma görevi, ülkenin merkezi dağcılık kurumu olarak TDF'nin sorumluluğundadır. Oluşacak kurul toplanmaya elverişli işlevsel bir sayı ile sınırlı kalmalıdır. Böylelikle bolt tartışmalarında çok önemli bir adım atılmış olacak ve işin sorumlusu ilan edilecektir. Dağcılık kamuoyu ise, hazırlayacağı somut öneri raporu ile üzerine düşeni yerine getirmiş olacaktır.
4. Bolt kullanımının kurallarının bölgesel olması düşünülemez. Bizlere düşen meselenin dağcılık açısından değerlendirilmesidir. Dağcılar için ülkenin parkları ve doğal alanları 'Milli Parklar' mevzuatı ile belirlenenden çok daha geniş bir bölgeyi kapsar. Doğru yönteme karar verilip bunun ülkenin tüm tırmanış alanlarında uygulanması gereklidir.
5. Yüksek dağlar ile tırmanış bahçeleri arasındaki asıl fark tırmanış yoğunluğudur. Dolayısıyla bu 2 kategorideki bölgelerde rota açılması konusu değerlendirilirken farklı parametrelere göre hareket edilmelidir. Bunun yanında, bu iki kategoriyi ortaklaştıran temel ilke rotaların 'tırmanılması için boltlanması' prensibi olmalıdır. Birkaç örnekle açıklamak gerekirse:
• Çok ziyaret edilen tırmanış bahçelerinde benzer zorlukta birden fazla rotanın yer alması kabul edilebilir ve hatta gerekli iken, bunun yükseklerde gereksinim doğmadan yapılması doğru olmayacaktır. Örneğin Parmakkaya kuzey yüzünde bundan yaklaşık 10 sene önce açılmış olan Fransız rotası bugüne kadar ancak 4-5 tekrar görmüştür. Durum böyleyken aynı yüzde İtalyan'lar tarafından yeni açılmış olan, hatları ve dereceleri birbirine çok yakın 2 yeni rota ise daha uzunca yıllar istenilen tırmanış yoğunluğuna erişemeyeceğinden atıl rotalardır.
• Yüksek dağlarda açılacak yeni rotalar 'yükseklik sınırı' gibi genel ve katı bir kuralla değerlendirilemez. Örneğin  Aladağların Vay Vay bölgesi ile Dipsiz Göl bölgesi benzer yükseklikte rotalar içerse de aynı sıklıkta etkinlik yapılan yerler değildir, farklı değerlendirilmeleri gerekir.
6. Üçüncü maddede önerilen envantere göre boltlama yapılması, rotaların coğrafi dağılımının ve zorluk derecelerinin kontrollu olmasını sağlayacaktır, atıl rota açılmasının önüne geçecektir.
7. Boltlu rota açmak konusunda yetkin yerli ve yabancı tırmanıcılar, rota seçimi yaparken ve rotayı açarken tanımlanan kurulun öneri ve görüşleri doğrultusunda oluşturulmuş normlara uygun olarak davranmakla yükümlü olmalıdır. Kurul, rota açıcının teknik deneyimi, rotanın sağlıklı bir şekilde açılması için harcanması gereken tahmini süre, rota açıcının harcayabileceği gün sayısı gibi değerlendirmeleri göz önünde bulundurarak yönlendirme yapmalıdır.
8. Tartışmanın öznelerini sadeleştirmek gerekmektedir. Dağcılardan oluşan bir grubun sorumluluğu meselenin dağcılık boyutuna yoğunlaşmaktır. Çevresel ve doğasever duyarlılıkla yapılacak değerli katkılar, değerleri saklı olmakla birlikte, değişkenleri arttıracağından çözümü olanaksızlaştıracaktır. Oluşturduğumuz 'dağcılık bakışlı' kurallar silsilesi son halini aldığında başkaca çevre, kültür ve benzeri örgütlenmelerinin görüşüne ya da katkısına sunulabilir, sunulmalıdır da. Dağcılar olarak çevreye saygımız konuyu uzmanına, ilgilisine teslim sorumluluğu gerektirir. O noktaya kadar bize düşen, dağcı ihtiyaç ve doğrularına odaklanmaktır. Kendinde birden fazla kimliğin temsilciliğini hisseden katılımcıların bu sorumluluk ile konuya nereden bakacaklarını netleştirmeleri çözümün tek olasılığıdır.
9. Düzenlenen toplantının tüm detaylara cevap verecek bir çözümü üretmesi teknik olarak olanaksızdır. Bu nedenle toplantı, boltlama normlarına ilişkin ana eğilimi işaret etme  ve merkezi bir kurulun oluşturulması konusunda öneri hazırlama hedefi ile ilerlemelidir. Oluşturulacak merkezi kurulun bileşenlerine ilişkin bir önerinin de toplantı sonucunda netleştirilmeli ve öneri metninin ekinde sunulmalıdır.

ORDOS olarak böylesi bir kurula temsilci katmaya, önerdiğimiz şekilde oluşturulacak belgeleme çalışmasında bize verilecek görev doğrultusunda katkı koymaya hazırız.

Toplantının oluşumuna vesile olanlara ve organizasyonuna emek veren Zirve Dağcılık ve Doğa Sporları Kulübü'ne şimdiden teşekkür ederiz.

Verimli bir toplantı dileriz.